Overdenkingen in tijden van Corona

Toen ik dagelijks als predikant werkte gebeurde het regelmatig dat iemand tegen me zei:
Nou moet u eens zeggen of er wel een God is. Ik vraag u dit omdat ik zo weinig van God merk.

U zult een dergelijke opmerking/vraag waarschijnlijk wel (her)kennen, want die is nogal eens te horen. Soms wordt het wereldgebeuren er bij gehaald als bewijs daarvoor. In de trant van: als er een God zou zijn, dan zou er niet zoveel ellende in de wereld zijn.

Het is best lastig om hierover het gesprek aan te gaan. Temeer daar deze vraag soms ook in je eigen hart leeft. Ik las ooit over een metafoor die de theoloog O. Noordmans in dit verband gebruikte. Ik weet echter niet meer waar ik het gelezen heb, toch geef ik het hier door omdat het mij aansprak.  

Noordmans schreef dat hij, hoewel hij al heel lang een tuin had, nooit gezien heeft dat de zon in zijn tuin werkte. En toch groeide en bloeide er van alles in zijn tuin. Ja het is duidelijk wanneer je op afstand kijkt naar wat er in een tuin gebeurt, zie je alleen dat iemand er werkt: spit, bemest, zaait, plant, giet (deze zomer vaak giet) onkruid wiedt, snoeit etc.  Als je zelf een tuin hebt weet je dat dit mensenwerk heel nuttig en noodzakelijk is. Maar…  het eigenlijke werk geschiedt door de zon. Van wat de zon precies doet zien we niets, dat kun je niet waarnemen.  In het verborgene brengt de zon door zijn licht en warmte de groei in de plantencellen tot stand.

Zo is het ook met het werk van God. Dat geschiedt vaak op een manier die zich aan ons oog onttrekt, in het verborgene. Wanneer je kijkt naar wat er in de wereld gebeurt, dan zie je alleen maar dat mensen bezig zijn. Mensen die iets goeds en moois doen, maar ook mensen die de boel in de war sturen en kwaad doen. En je vraagt je vertwijfelt af: waar is God? Wat zie je van Hem? Hij werkt op verborgen wijze door zijn Geest.

Wanneer je gelooft en wil doen wat God van je verwacht, blijf je niet aan de kant staan, maar wordt je een werker in Gods wijngaard. Dan bekommer je je om je medemensen, je geeft de hongerige brood, bied je onderdak aan de arme, kleed je degene die geen kleding heeft. Zo zet je je in voor deze wereld en al werkend ontdek je dat het eigenlijke werk door God gebeurt. Je ziet dat wanhopigen weer perspectief zien, dat lijdende moed krijgen en mensen in de knel bevrijding vinden. Dat geeft God in Christus, Hij is de zon van ons bestaan.

ds. Willem de Graaff

Sinds er vanwege de coronaperikelen geen kerkdiensten meer gehouden werden,  heb ik een aantal meditaties geschreven, Gelukkig worden op 5 juli de diensten, zij het met de nodige aanpassingen, weer hervat. U kunt er meer over lezen in De Kerk Roept en op de website  www.pknvarikheesselt.nl.  Daarom is dit de laatste meditatie.

Informatie ten aanzien van de kerkdiensten

Na een lange periode dat diensten niet mogelijk waren, kunnen en mogen we eindelijk weer samenkomen. We verheugen ons daar op. Vanwege de coronamaatregelen zijn er een aantal maatregelen die van toepassing zijn op onze samenkomsten.

Eén van deze maatregelen is dat u zich vooraf aan dient te melden, hiervoor kunt u telefonisch contact opnemen met Louis Ruissen 06-15375764 of Peter Meij 06-29168169. Zij zullen u dan ook een aantal vragen stellen, ten aanzien van het coronavirus en uw gezondheid. Dit kan tot zaterdag 15:00 uur.

Omdat er in de kerkzaal slechts 45 mensen tegelijk aanwezig kunnen zijn, zal er bij een groter aantal aanmeldingen worden geloot. Mensen die uit worden geloot, krijgen bij de volgende dienst uiteraard een plaats toegewezen en doen dan niet mee aan de loting.

Voor alle andere informatie met betrekking tot de coronamaatregelen verwijzen wij u graag naar de website van onze gemeente www.pknvarikheesselt.nl, hier vindt u alle actuele informatie met betrekking tot corona.

De coronacrisis trekt wereldwijd diepe sporen. Vele doden zijn er te betreuren. Ook al komt in ons land het openbare leven langzamerhand weer op gang, we beseffen dat het leven door dit virus veranderd is. Er wordt dan ook gesproken over het nieuwe normaal. 

Maar er is meer. Ds. De Reuver de scriba van de landelijke kerk schreef vorige week in de pastorale brief : “De coronacrisis zet ons stil. Letterlijk: de samenleving is stilgevallen. Met alle gevolgen van dien. De crisis zet ons ook op een andere manier stil. De toekomst blijken we niet in onze hand te hebben. Ze is maar heel beperkt maakbaar. We ervaren hoe kwetsbaar we zijn. Het virus heeft geleid tot een herwaardering van veel beroepen. We beseffen ineens welke waarden ertoe doen: doe-eens-lief, niet-alleen, zie om naar elkaar, alleen samen….” Tot zover dit citaat. (de hele brief vindt u op https://www.protestantsekerk.nl/nieuws/pastorale-brief-scriba-bij-zondag-7-juni-2020-vul-aan-wat-ons-ontbreekt/)

Bij dit alles  moet ik denken aan een ‘schilderij’ in de huiskamer van mijn grootouders. Daarop stond de tekst van Psalm 90: ‘Here gij zijt ons een toevlucht geweest van geslacht tot geslacht; eer de bergen geboren waren, en Gij aarde en wereld hadt voortgebracht, ja, van eeuwigheid tot eeuwigheid zijt Gij God’.

Wanneer je Psalm 90 leest valt het op dat de dichter zeer onder de indruk is van de kwetsbaarheid van het menselijk bestaan. Maar daar begint hij niet mee, want boven dat alles staat: God, is ons een toevlucht. Levend vanuit dit vertrouwen op God kan hij zijn eigen kwetsbaarheid onder ogen zien. De psalmist beseft dat God er is van eeuwigheid tot eeuwigheid, Hij is de Eeuwige die er was, er is, en blijft. Inderdaad wij mensen hebben de toekomst niet in de hand, maar in al je kwetsbaarheid kun je op God bouwen. Hij blijft, Hij is eeuwig. 

Wij mogen op Hem ons vertrouwen stellen. Immers, het bijzondere van deze eeuwige God is dat Hij geen eeuwigheid van ons verwijderd is, want Hij is nabij. Zo nabij dat de psalmist tot God kan bidden en Hem aanspreekt.

Ja, deze eeuwige God is een toevlucht voor mensen zegt de dichter. Toevlucht is een woord dat wij niet vaak meer gebruiken, hoewel het toch ook in de nieuwe bijbel vertaling zo staat. Een toevlucht dat wordt eigenlijk niet van mensen gezegd, maar van plaatsen. Plaatsen waar je veilig bent, noemen wij toevluchtsoorden. Zo is God de Here, een toevlucht. Bij Hem kun je schuilen, vind je steun en houvast, Hij is een helper.

Mijn grootouders waren er aan gewend dat deze tekst in de kamer hing. Ze zullen er niet altijd naar gekeken hebben, maar steeds hing het daar als een getuigenis dat hen zei: Vergeet het niet de Heer is een toevlucht. In alle turbulentie en kwetsbaarheid van het leven vind je bij Hem troost, houvast. 

ds. Willem de Graaff

Op Pinksteren vieren we dat God zijn Heilige Geest heeft gegeven. Jezus had zijn leerlingen beloofd: wanneer de heilige Geest over jullie komt, zullen jullie kracht ontvangen en van Mij getuigen … (Hand. 1 : 8). Deze belofte is op de Pinksterdag in vervulling gegaan. Het is te merken dat Jezus leerlingen toen kracht ontvangen hebben. In het evangelie lezen we hoe ze eerder, na Jezus opstanding, zich terugtrokken en zich stil hielden. Maar nu ze met Gods Geest vervuld zijn, veranderen ze helemaal. Nu treden ze naar buiten, zoeken de mensen op en spreken met iedereen enthousiast over Jezus Christus.

Met Kerst en Pasen gedenken we wat God voor ons heeft gedaan. Hoe Hij bij ons is gekomen en voor ons gestorven is aan het kruis. Op Pinksteren gaat het erom wat God in mensen doet. Gods Geest wil in onze harten wonen, God is dus niet alleen in de hemel, maar ook altijd dichtbij.

Jezus belooft kracht. Iemand, die veel verdriet had gehad, vertelde me eens: “ik heb het alleen maar vol kunnen houden doordat ik er de kracht voor kreeg”. Door Gods Geest krijgen mensen kracht, kracht om het vol te houden; kracht om anderen bij te staan en de naaste lief te hebben; kracht om je in te zetten voor vrede en gerechtigheid; kracht om hoopvol in het leven te staan. De Geest opent het hart van mensen in liefde voor God en de naaste. Biddend zingen we daarom: ‘Geest van hierboven, leer ons geloven, hopen, liefhebben door uw kracht’! (lied 675)

Blijdschap is een vrucht van de Geest. Je wordt er wel blij van, toch denk ik niet dat je bij de Geest in de eerste plaats moet denken aan een warm gevoel van binnen. Nee, dat je de kracht hebt ontvangen merk je pas als je die gaat gebruiken. Om een voorbeeld te noemen: als je in de keuken op een stoel zit voel je niet dat je sterk genoeg bent om met een kruiwagen zand te rijden. Pas wanneer je het daadwerkelijk probeert, merk je dat je daarvoor de kracht hebt. Net zo is het met de kracht van de Geest, die ervaar je pas wanneer je in beweging komt en doet wat de Heer van je vraagt. Hoe aarzelend we dan ook spreken, mensen zullen in je woorden iets horen van Jezus. En in je daden, hoe gebrekkig ook, zullen ze iets merken van Jezus liefde.

Inge Lievaart dichtte Verhoor, o Geest ( Uit: Anno Domini)

Verhoor, o Geest die levend maakt,
‘t gebed door U gewekt;
vervul het hart , naar U ontwaakt
en aan zijn nood ontdekt.
Laat ons niet zonder kracht,
doorstroom die op U wacht,
totdat de liefde lang verzaakt,
uit heel ons wezen lacht.

O adem van het eerst begin
en van het pinksteruur,
herschep ons hart en woon erin,
vervul ons met uw vuur.
Beweeg ons tot de grond;
spreek zelf in onze mond,
tot overal uw Rijk begint
waar hoort die niet verstond.

ds. Willem de Graaff

Mijn vader was boer en keek vaak naar de lucht. Want, zeker als er gehooid of geoogst moest worden, wilde hij weten of er regen op komst was. Nu het zo droog is willen misschien velen in onze dorpen ook wel weten of er gauw regen komt. Kijken naar de lucht om het weer te voorspellen is waarschijnlijk al zo oud als de mensheid. De tijden veranderen, wij hebben daarvoor onze schermpjes met de buienradar.

Toch is het voor ons ook goed om naar de lucht te kijken. Dat vertelt ons het verhaal van rabbi Nachman die van 1772-1810 in Oekraïne leefde. Over deze rabbi wordt verteld dat hij de gewoonte had zijn leerlingen, die het altijd druk hadden, te vragen: ‘Heb je vandaag al eens naar de lucht gekeken?’ Als zij dan nee zeiden, wees rabbi Nachman naar alles wat er om hen heen gebeurde. ‘Zie je: die paarden, die wagens, al die handel en al die haastige mensen? Over vijftig jaar zal hier een heel andere wereld zijn, met andere mensen, andere vervoermiddelen en andere goederen. Jij zult er niet meer zijn en ik zal er niet meer zijn. Daarom wil ik je vragen: waarom heb je zo’n geweldige haast dat je zelfs geen tijd hebt om naar de lucht te kijken?’

Ja, rabbi Nachman droeg zijn leerlingen op elke dag een paar momenten naar de lucht te kijken, en zo leerde hij hen om de alledaagse dingen te zien in het licht van de eeuwigheid. Als je naar de lucht kijkt besef je, zo zei hij, dat er meer is dan onze aardse werkelijkheid. 

Hij zelf keek altijd vol verwachting naar de lucht. Hij zei: kijk naar boven en besef dat God er is. God is de Eeuwige, de dood heeft geen vat op Hem. Op Hem mag je in geloof je vertrouwen stellen. Bij Hem mag je schuilen.

Psalm 62 zegt het zo (in vers 8): ‘Vertrouw op God, te allen tijde, open voor Hem uw hart, God is ons een schuilplaats’. Te allen tijde zegt de psalmdichter. Ik lees dat als: wat er ook gebeurt in je eigen leven en in de wereld om je heen, je mag weten dat er een God is. God is er bij, Hij houdt je vast. En als je het spoor misschien wat kwijt bent, is Hij als de goede herder die het verloren schaap opzoekt. Want Hij laat niet los wat zijn hand begon.

De buienradar is een handig ding, maar vertelt je alleen wat voor weer het wordt (En dat klopt ook nog niet altijd). Als we naar de lucht kijken, mogen we meer ‘zien’ en beseffen dat God er is, de Eeuwige.  

ds.Willem de Graaff

Deze maand herdenken we dat er 75 jaar geleden een einde kwam aan de tweede wereldoorlog. Maar dit doen we wel terwijl ons leven gestempeld wordt door zorg, dreiging en onzekerheid vanwege de coronacrisis. Toch is het belangrijk om 75 jaar vrijheid te vieren en je zo opnieuw bewust te worden dat vrijheid een groot goed is en we alert blijven zodat kwade machten het niet voor het zeggen krijgen in ons land.

In 1945 werd ons land bevrijd, maar dat wil niet zeggen dat het vanzelfsprekend is dat ieder nu hier in vrijheid leeft. Immers, niet alleen als het over een volk, een land gaat is er sprake van vrijheid, het is ook aan de orde in de persoonlijke sfeer. Wie gepest of steeds in het nauw gebracht wordt is niet vrij. En dat soort dingen gebeurt toch, door mensen in je directe omgeving. Vrijheid, ruimte om te leven, om vrij van dwang je keuzes te maken, is niet een gegeven, geen recht, maar dat moet je elkaar schenken, elkaar gunnen. Vrijheid krijg je altijd van elkaar, van de mensen om je heen.

Paulus schrijft over vrijheid in de brief aan de Galaten. In 5 : 1 zegt hij: om ons echt in vrijheid te laten leven heeft Christus ons vrij gemaakt. En voegt er dan direct aan toe: zorg er dan voor dat je in die vrijheid blijft, laat niemand je meer tot slaaf maken. In vers 13 zegt de apostel dat het een dubbeltje op zijn kant is om de vrijheid te bewaren.  Je kunt er twee kanten mee op. Je kunt vrijheid misbruiken door die heel zelfzuchtig en egoïstisch in te vullen. Dus door te leven in de stijl van: ik doe wat ik wil en wat mij uitkomt  zonder verder met iemand rekening te houden. Maar het kan ook anders. Je kunt je vrijheid gebruiken door elkaar te dienen in liefde.

Dient elkaar in liefde. Dit zijn bekende woorden, een geliefde tekst voor huwelijksdiensten. Toch zegt Paulus dit niet over een huwelijk, maar over de manier waarop wij mensen met elkaar omgaan.  

Toen de apostel dit bijna 2000 jaar geleden schreef, was dit een opmerkelijke gedachte. In de Griekse wereld van die tijd werd dienen als iets minderwaardigs gezien. Dienen dat was iets voor slaven, zij moesten dienstbaar zijn en zich dienend opstellen.  Maar vrije mensen – die dus geen slaaf waren-  die dienden niet. Zij lieten zich door anderen dienen en bedienen.

Tot voor kort was het zo in onze samenleving dat zaken als zelfontplooiing, zelf genieten en (veel) verdienen hoog in aanzien stonden. Door de coronacrisis zijn we daar wat anders naar gaan kijken. We applaudisseren nu voor mensen die in de zorg dienstbaar zijn en koning Willem Alexander bracht op zijn verjaardag een toast uit op allen die eerder niet zo gezien werden – van boeren tot schoonmakers – maar die nu ons land draaiende houden.

Paulus zegt je bent geroepen om als vrij mens te leven. Ja, je bent vrij, gebruik die vrijheid om elkaar te dienen. Christus heeft je lief. Die liefde maakt het mogelijk dat wij op onze beurt elkaar in liefde dienen.

ds. Willem de Graaff

We hebben Pasen gevierd. Vanwege het coronavirus dat rondgaat en de beperkingen die we daardoor in acht moeten nemen, was Pasen weliswaar heel anders dan andere jaren, maar toch mochten we gedenken dat Christus is opgestaan.

In zijn eerste brief van Petrus lezen we  hoe de opstanding van Christus doorwerkt in het alledaagse leven. Petrus schreef: Geprezen zij de God en Vader van onze Heer Jezus Christus: in zijn grote  barmhartigheid heeft hij ons opnieuw geboren doen worden door de opstanding van Jezus Christus uit de dood, waardoor wij leven in hoop. (1  Petrus 1 : 3)

Petrus schreef dit zo’n 30 jaar na de opstanding van Jezus. Hij is intussen een oude man. Nu hij terugkijkt constateert hij dat zijn leven anders geworden is doordat Jezus uit de dood opstond.  Daardoor heeft hij een metamorfose ondergaan. Blijkbaar is zijn leven daardoor zo anders geworden, dat Petrus zegt: Ik ben opnieuw geboren, dat wil zeggen, Hij is een ander mens geworden, want nu durft hij te hopen. Petrus kan dan ook zingen: nu vangt het nieuwe leven aan. Nu Christus is opgestaan is Petrus iemand die alles met andere ogen ziet. Kortom: Sinds Pasen wordt zijn bestaan gekleurd door hoop, verwachting, uitzicht, want Christus leeft.

En dat is niet iets dat alleen voor Petrus is weggelegd. Hij schrijft niet ik, maar wij, wij leven in hoop.   Allemaal mogen we door het geloof zo hoopvol leven. Zeker de wereld is door Pasen niet veranderd.   Er is nog steeds veel donkerheid, onrecht en verdriet. Maar wij zelf zijn er wel door veranderd, zodat we met ander ogen kijken naar wat er gebeurt en naar wat ons overkomt. Het geloof in de opstanding  geeft ons een nieuw perspectief op het alledaagse leven en op de dood. Je durft verder te kijken. Nu Christus is opgestaan mag je geloven dat het donkere en de dood niet het laatste woord hebben. Jezus leeft, dat betekent het laatste woord is aan het licht, aan het leven.  

Petrus roept ons dan ook op om ons te verheugen (vers 6). Hij zegt : ook al heb je vaak met moeite, angst en verdriet te kampen, verheug je. Verheug je, want we mogen uitzien naar de redding die God zal geven en verwachten dat Gods nieuwe wereld er komt. Kortom, doordat Christus is opgestaan mogen we nu al hoopvol leven.   

Wanneer hoop ons bepaalt dan zal dat op een of andere manier te merken zijn aan wat je zegt en aan je gedrag, aan je doen en laten. Want hoop wordt een kracht in je waardoor je je gaat inzetten voor een betere wereld, voor een duurzamere aarde, voor mensen die in de knel zitten. Je doet dat omdat je weet dat het anders zal worden. Niet het donker overwint,  want de Heer is waarlijk opgestaan.

ds. Willem de Graaff

Daar juicht een toon, daar klinkt een stem,
die galmt door gans Jeruzalem.
Een heerlijk morgenlicht breekt aan,
de Zoon van God is opgestaan.

Nu jaagt de dood geen angst meer aan,
want alles, alles is voldaan,
wie in geloof op Jezus ziet,
die vreest voor dood en duivel niet.

Want nu de Heer is opgestaan,
nu vangt het nieuwe leven aan.
Een leven door zijn dood bereid,
een leven in zijn heerlijkheid.